Trong năm 2024–2025, Trung Quốc đang tăng tốc phát triển mô hình nhà máy hoàn toàn tự động hóa. Mô hình này – được gọi là “nhà máy trong bóng tối”, đang tạo nên một cuộc cách mạng cả về công nghệ lẫn xã hội.
Kỷ nguyên không ánh đèn
Một xu hướng công nghiệp đang làm thay đổi tận gốc rễ ngành sản xuất tại Trung Quốc, đó là sự trỗi dậy mạnh mẽ của các “nhà máy trong bóng tối”. Nơi đây, ánh sáng gần như không còn cần thiết, bởi công việc đã được giao phó hoàn toàn cho robot và hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI). Khác với hình ảnh quen thuộc của những nhà máy ồn ào và tấp nập công nhân, những cơ sở này chỉ có tiếng máy móc vận hành đều đặn, chính xác và hiệu quả một cách đáng kinh ngạc.
Điển hình là nhà máy của Xiaomi tại Bắc Kinh, một biểu tượng của sự đổi mới. Nhà máy trị giá 330 triệu USD này là một phần của Nền tảng sản xuất siêu thông minh HyperIMP, nơi máy móc không chỉ làm theo lệnh mà còn có khả năng tự suy nghĩ, thích nghi và tối ưu hóa quy trình. Chỉ riêng khu vực sản xuất smartphone, Xiaomi tự hào tuyên bố hệ thống này có thể tự động sản xuất 10 triệu smartphone cao cấp mỗi năm với 100% các quy trình chủ chốt đều tự động.
Lợi ích vượt trội và áp lực kinh tế bủa vây
Sự xuất hiện của “nhà máy trong bóng tối” mang lại những lợi ích kinh tế rõ rệt, giải quyết các bài toán hóc búa của Trung Quốc. Với sự tham gia của hơn 700 robot làm việc liên tục, thực hiện đa nhiệm vụ từ hàn, sơn đến lắp ráp và kiểm tra chất lượng, các nhà máy này đã đạt được năng suất vượt trội, giảm thiểu sai sót và lãng phí trong quá trình sản xuất. Mô hình này không chỉ là lời đáp trả mạnh mẽ của Trung Quốc trước bài toán thiếu hụt lao động do già hóa dân số, mà còn giúp quốc gia này đạt được mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2060. Sự phát triển này cũng được ví như một “làn sóng thứ hai” trong công nghiệp tự động hóa, nơi sự tích hợp của AI giúp robot thông minh và linh hoạt hơn nhiều so với trước đây.
Vấn đề xã hội nhức nhối
Tuy nhiên, bức tranh không hoàn toàn màu hồng. Việc thay thế con người bằng máy móc cũng đặt ra một bài toán nhức nhối về hệ lụy xã hội. Với ngành sản xuất hiện sử dụng hơn 100 triệu lao động, tự động hóa có thể đẩy một lượng lớn người vào cảnh mất việc làm. Nỗi lo lắng này đã trở nên hiện hữu với các cuộc đình công liên quan đến robot “cướp” việc. “Nếu không có chiến lược chuyển đổi hiệu quả, tự động hóa có nguy cơ làm trầm trọng thêm bất bình đẳng kinh tế và căng thẳng xã hội,” một chuyên gia nhận định. Điều này đòi hỏi Trung Quốc phải có một chiến lược chuyển đổi và đào tạo lại lực lượng lao động hiệu quả, giúp họ thích ứng với bối cảnh công nghiệp mới. “Nhà máy trong bóng tối” không chỉ là câu chuyện về công nghệ, mà còn là một cuộc cách mạng đang định hình lại tương lai của lao động và xã hội.
