Bộ Khoa học và Công nghệ đã trình Chính phủ đề xuất lựa chọn ba sản phẩm công nghệ chiến lược mang tính cấp thiết, cần ưu tiên triển khai sớm nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia. Đây được coi là ba bước tiến mới trong Đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.
Ba sản phẩm này sẽ được chọn từ danh sách sáu công nghệ chiến lược, bao gồm: thiết bị mạng di động 5G chuẩn ORAN; mô hình ngôn ngữ lớn và trợ lý ảo tiếng Việt; robot di động tự hành; nền tảng blockchain truy xuất nguồn gốc; thiết bị bay không người lái (UAV); và AI camera xử lý tại biên. Danh sách này là phiên bản rút gọn từ 11 nhóm công nghệ và 35 nhóm sản phẩm chiến lược được Thủ tướng phê duyệt hồi tháng 6.
Tại họp báo ngày 5/8, ông Hoàng Anh Tú – Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học, Kỹ thuật và Công nghệ cho biết, việc chọn ra ba sản phẩm tiên phong nhằm mục tiêu triển khai thí điểm, rút kinh nghiệm, truyền cảm hứng và khẳng định khả năng làm chủ công nghệ lõi của Việt Nam. Sau khi được phê duyệt, Bộ sẽ xây dựng đề án phát triển riêng cho từng sản phẩm, xác định rõ đầu ra, lộ trình triển khai, nguồn lực tài chính cũng như các cơ chế đặc thù hỗ trợ xuyên suốt quá trình nghiên cứu, phát triển và thương mại hóa.
Để chuẩn bị, Bộ đã tiến hành khảo sát và làm việc với các doanh nghiệp, viện nghiên cứu và trường đại học lớn tại Hà Nội và TP.HCM nhằm xác định công nghệ, sản phẩm cụ thể, quy mô đầu tư và khả năng tham gia của từng đơn vị. Đồng thời, Bộ cũng thông báo rộng rãi kế hoạch tài trợ đề tài phát triển, kêu gọi sự tham gia từ các tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp. Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia (Nafosted) đã được tái cơ cấu để rút gọn quy trình, nâng cao hiệu quả phân bổ ngân sách. Khi nhiệm vụ được phê duyệt và có đơn vị đủ điều kiện chủ trì, Quỹ sẽ cấp kinh phí ngay, không phụ thuộc vào chu kỳ ngân sách hàng năm.
Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhiều lần nhấn mạnh định hướng mới của Việt Nam là chuyển từ quốc gia sử dụng công nghệ sang làm chủ công nghệ chiến lược. Theo ông, cách tiếp cận sẽ bắt đầu từ các bài toán chiến lược quốc gia, hình thành sản phẩm chiến lược, sau đó làm chủ công nghệ thông qua sản phẩm, rồi quay lại thúc đẩy nghiên cứu khoa học.
Trong thời gian tới, Bộ sẽ trình Thủ tướng phê duyệt “Đề án quốc gia phát triển công nghệ chiến lược đến năm 2030, tầm nhìn 2035”, bao gồm Chương trình Khoa học và Công nghệ quốc gia phát triển công nghệ chiến lược với 11 chương trình thành phần – tương ứng 11 nhóm công nghệ chiến lược, mỗi chương trình do một bộ, ngành chủ trì. Song song, Bộ cũng đề xuất “Đề án phát triển hệ thống trung tâm nghiên cứu và phòng thí nghiệm trọng điểm dùng chung”, đặt tại các viện nghiên cứu, trường đại học, khu công nghệ cao theo mô hình mở và hợp tác công – tư, tạo điều kiện để các bên cùng tiếp cận và khai thác.
Ngoài ra, các văn bản hướng dẫn Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo cũng sẽ được xây dựng và trình cấp có thẩm quyền ban hành, nhằm hoàn thiện hành lang pháp lý, tạo nền tảng vững chắc cho việc phát triển và ứng dụng các công nghệ chiến lược trong giai đoạn tới.
