Nhiều công ty sẵn sàng sa thải nhân sự không chịu dùng AI. Eric Vaughan, CEO công ty phần mềm IgniteTech cũng là một trong những công ty quyết định sa thải 80% nhân sự vì đội ngũ không sẵn sàng thích ứng với AI.
Theo lời chia sẻ từ Vaughan, ngay từ năm 2023, khi AI vẫn còn là cái tên xa lạ với nhiều người, ông tin rằng AI sẽ tạo nên một cuộc cách mạng lớn mang tính “sống còn”. Cho đến khi nhiều người mới nhìn ra được tiềm năng của công nghệ này, ông cảm thấy cấp bách: Nếu không thích nghi nhanh, kể cả những công ty mạnh nhất cũng có thể tàn lụi.
Ông cho tổ chức cuộc họp toàn công ty, tuyên bố rõ ràng: “ Mọi thứ từ giờ sẽ xoay quanh AI”. Đi theo tinh thần ấy, IgniteTech đã chấp nhận chi 20% quỹ lương, rót toàn bộ ngân sách vào việc đào tạo, công cụ AI, lớp học câu lệnh, chi phí mời chuyên gia về huấn luyện. Đặc biệt, mỗi thứ Hai tại IgniteTech đều được gọi là “Thứ Hai AI”, nhân viên chỉ được làm việc với những dự án trí tuệ nhân tạo, không gọi điện, không làm việc liên quan đến ngân sách.
Dù đi đầu trong công cuộc đào tạo AI với quy mô lớn, IgniteTech vẫn vấp phải nhiều phản ứng tiêu cực từ các nhân viên. Trong đó, nhóm nhân viên kỹ thuật phản ứng gay gắt còn marketing & sales sẵn sàng đón nhận thử nghiệm.
“Thời gian đầu, chúng tôi gặp sự kháng cự, kiểu từ chối thẳng thừng như: “Tôi sẽ không làm cái này đâu”. Vì vậy, chúng tôi nói lời chia tay với những người đó” – Ông kể với Fortune. Chỉ trong vòng một năm, IgniteTech đã sa thải nhân sự không chịu dùng AI với số lượng lên đến hàng trăm người..
Trung bình cứ ba nhân viên thì có một người chủ động cản trở việc triển khai công nghệ này. Tỷ lệ phản kháng còn cao hơn ở nhóm lao động thế hệ Y và Z, lên tới 41%. Hành vi cản trở thể hiện ở nhiều dạng, từ việc từ chối sử dụng AI, cố tình tạo ra kết quả kém chất lượng cho đến né tránh các chương trình đào tạo. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ lo ngại bị AI thay thế, hoặc do thất vọng trước công cụ hoạt động chưa hiệu quả và chiến lược thiếu rõ ràng từ ban lãnh đạo.
Đối diện thực trạng này, Vaughan thừa nhận không thể ép buộc nhân viên thay đổi tư duy. Công ty của ông đã triển khai một chiến dịch tuyển dụng quy mô lớn nhằm tìm kiếm các “chuyên gia đổi mới AI” để dẫn dắt quá trình chuyển đổi. Vaughan mô tả giai đoạn hiện tại là “vô cùng thử thách”, khi toàn bộ môi trường làm việc gần như bị đảo lộn.
Một số nhân sự chủ chốt mới gia nhập đã tạo nên bước ngoặt cho IgniteTech, khởi đầu với Thibault Bridel-Bertomeu, về sau là Giám đốc AI. Từ đây, công ty tiến hành một cuộc tái cơ cấu toàn diện: gần như toàn bộ phòng ban đều quy về bộ phận AI, vừa giúp chia sẻ kiến thức, vừa loại bỏ sự chồng chéo trong công việc.
Sau giai đoạn chuyển đổi đầy khó khăn, IgniteTech gặt hái những kết quả nổi bật. Cuối năm 2024, doanh nghiệp giới thiệu hai giải pháp AI đang trong quá trình xin cấp bằng sáng chế, trong đó có nền tảng tự động hóa email Eloquens AI, được phát triển bởi một đội ngũ đã tái cấu trúc hoàn toàn.
Trên phương diện tài chính, công ty duy trì nền tảng ổn định. Vaughan tiết lộ IgniteTech đạt doanh thu ở mức chín con số, kết thúc năm với tỷ suất lợi nhuận EBITDA gần 75% và hoàn tất một thương vụ mua lại quy mô lớn. Ông đặc biệt nhấn mạnh khả năng tạo ra những sản phẩm mới chỉ trong bốn ngày – một tốc độ mà cơ cấu cũ khó có thể đạt được.
Dù đạt nhiều thành tựu, Vaughan không khuyến khích doanh nghiệp khác đi theo hướng thay thế tới 80% nhân sự. Ông thẳng thắn: “Tôi không hề khuyến nghị điều này. Đó chưa bao giờ là mục tiêu của chúng tôi và thực tế, đây là một quá trình vô cùng gian nan”.
Joshua Wohle, Giám đốc điều hành Mindstone – công ty chuyên đào tạo kỹ năng AI cho lực lượng lao động cho rằng cách tiếp cận bền vững nhất không phải là thay thế, mà là nâng cao năng lực cho đội ngũ hiện hữu. Trong buổi phỏng vấn với BBC Business Today tuần trước, ông dẫn ví dụ từ hai doanh nghiệp lớn là Klarna và Ikea.
Tại Thụy Điển, Klarna từng hợp tác với OpenAI để đưa hàng trăm tác nhân AI vào thay thế bộ phận chăm sóc khách hàng. Ban đầu, lãnh đạo Klarna tự tin tuyên bố AI có thể làm mọi việc mà con người đảm nhiệm. Tuy nhiên, sau một thời gian, công ty phải điều chỉnh lại quan điểm khi nhiều khách hàng tỏ ra mất kiên nhẫn với các bot còn non kinh nghiệm. Việc ứng dụng AI cũng khiến khoản lỗ quý đầu tiên của Klarna tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước.
Ngược lại, Ikea chọn hướng đi thận trọng hơn, ưu tiên AI hỗ trợ con người thay vì thay thế. Hệ thống tự động hóa được triển khai nhằm xử lý những công việc lặp lại, giúp nhân viên có thêm thời gian tập trung vào nhiệm vụ sáng tạo, xây dựng trải nghiệm khách hàng và những giá trị mang tính con người nhiều hơn.
Dù vậy, Wohle cũng thẳng thắn thừa nhận rằng không phải nhân viên nào cũng sẵn sàng học cái mới. Trong nhiều trường hợp, việc buộc phải thay thế những người không chịu thay đổi lại trở thành lựa chọn khả dĩ hơn.
Các lãnh đạo công nghệ khác cũng có chung quan điểm về tầm quan trọng của việc làm chủ AI. Jensen Huang – CEO Nvidia – từng nhấn mạnh tại Hội nghị Toàn cầu của Viện Milken hồi tháng 5 rằng: “Mọi công việc đều sẽ chịu tác động tức thì từ AI. Con người không mất việc vì AI, mà sẽ mất việc vào tay những người biết cách sử dụng AI.”
Tương tự, Luis von Ahn – CEO Duolingo – kêu gọi nhân viên chủ động đón nhận công nghệ. Trong một chia sẻ trên LinkedIn đầu năm, ông khẳng định AI không thay thế con người mà đóng vai trò công cụ tăng tốc và nâng cao chất lượng công việc. “Càng sớm học cách ứng dụng AI một cách có trách nhiệm, chúng ta càng tạo ra lợi thế dài hạn”, ông nói.
