Một số chuyên gia cho rằng hạn chế về hạ tầng điện tại Mỹ có thể khiến nước này thất thế trước Trung Quốc trong cuộc đua AI.
Rui Ma – CEO công ty nghiên cứu AlphaWatch và nhà sáng lập Tech Buzz China chia sẻ, sau chuyến công tác gần đây tại Trung Quốc, bà nhận định năng lượng là yếu tố “sống còn” để vận hành trung tâm dữ liệu AI – đang trở thành lợi thế nổi bật của Bắc Kinh. “Trong khi tại Mỹ, điện gần như là nguồn tài nguyên khan hiếm thì ở Trung Quốc, nguồn cung ổn định được coi là điều hiển nhiên”, bà viết trên X.
Sự phát triển bùng nổ của AI tạo sinh đã kéo theo làn sóng xây dựng trung tâm dữ liệu (DC) trên toàn cầu. Đây là hạ tầng trọng yếu nhưng cũng tiêu tốn khối điện năng khổng lồ. Một trung tâm tầm trung có thể dùng lượng điện tương đương cả một thị trấn. Trung tâm dữ liệu mà xAI – công ty của Elon Musk đang phát triển tại Tennessee được cho là cần nguồn điện đủ cung cấp cho hàng chục nghìn hộ gia đình. Theo báo cáo của McKinsey dự đoán, từ nay đến 2030, các doanh nghiệp sẽ chi hơn 6,7 tỷ USD để mở rộng hạ tầng nhằm đáp ứng nhu cầu AI.
Tại Mỹ, cơn khát điện này đang tạo áp lực nặng nề lên lưới điện vốn đã quá tải. Goldman Sachs cảnh báo nhu cầu từ các hệ thống AI đang vượt xa tốc độ nâng cấp hạ tầng, vốn cần nhiều thập kỷ để hoàn thiện. Nhiều bang như California hay Arizona từng phải cắt điện luân phiên vào giờ cao điểm khiến việc triển khai trung tâm dữ liệu quy mô gigawatt càng trở nên khó khăn. Các nguồn năng lượng tái tạo như gió và mặt trời dù phát triển nhanh nhưng chưa đủ ổn định. Điện hạt nhân được coi là lựa chọn thay thế, song chi phí và thời gian xây dựng kéo dài nhiều năm khiến khả năng hiện thực hóa còn hạn chế.
Trái lại, Trung Quốc lại chứng minh lợi thế rõ rệt. David Fishman, chuyên gia năng lượng cho biết tiêu thụ điện của Trung Quốc mỗi năm vượt tổng mức của Đức nhưng không xảy ra tình trạng thiếu hụt. Quốc gia này đã phủ điện mặt trời trên diện rộng, nhiều tỉnh thậm chí sản xuất lượng điện ngang bằng cả Ấn Độ. Biên độ dự trữ điện thường xuyên đạt trên 80%, tức gấp đôi công suất cần thiết – một con số mà Mỹ khó có thể đạt được.
Theo Fishman, lợi thế này đến từ cách tiếp cận quản trị tập trung. Chính phủ Trung Quốc hoạch định chiến lược năng lượng dài hạn, đảm bảo hạ tầng luôn đi trước nhu cầu. Trong khi đó, ở Mỹ, phần lớn dự án điện lớn do tư nhân đầu tư với chu kỳ lợi nhuận 3-5 năm, khó đáp ứng các kế hoạch cần hàng thập kỷ để hoàn vốn.
Văn hóa năng lượng của Trung Quốc cũng khác biệt. Nguồn cung được coi là nền tảng chiến lược, ít chịu tranh cãi chính trị. Quốc gia này vẫn duy trì khai thác than đá để bảo đảm an ninh năng lượng, song song với phát triển mạnh mẽ điện xanh. Cách tiếp cận thực dụng này giúp Bắc Kinh biến các trung tâm dữ liệu AI thành công cụ hấp thụ nguồn điện dư thừa, thay vì gánh nặng cho lưới điện.
“Nếu Mỹ không có những thay đổi căn bản trong đầu tư và tài trợ hạ tầng, khoảng cách với Trung Quốc trong cuộc đua AI sẽ ngày càng bị nới rộng”, Fishman nhận định.
