Hai trong số những hệ thống AI tiên tiến nhất thế giới – đến từ OpenAI và Google DeepMind – đã lần lượt chinh phục kỳ thi Olympic Toán học Quốc tế (IMO) với kết quả đủ điều kiện giành huy chương vàng. Đây được xem là bước ngoặt lịch sử, đánh dấu việc trí tuệ nhân tạo đang tiến gần hơn bao giờ hết đến khả năng lập luận và suy nghĩ trừu tượng của con người.
OpenAI – Bước đột phá đầu tiên
Ngày 18/7/2025, OpenAI công bố mô hình AI thử nghiệm của họ đã giải đề thi IMO 2022 với số điểm 34/42 – vượt ngưỡng tối thiểu (30 điểm) để đạt huy chương vàng. Đây là lần đầu tiên một mô hình AI đạt được thành tích ở cấp độ này trong một kỳ thi toán học dành cho học sinh trung học toàn cầu.
Theo thông tin từ OpenAI, hệ thống đã được huấn luyện chuyên sâu để nâng cao năng lực suy luận, không chỉ đơn thuần tính toán mà còn biết cách trình bày lời giải bằng ngôn ngữ tự nhiên, giống như cách con người làm bài thi. Bài làm của AI được chấm bởi một nhóm chuyên gia độc lập, bao gồm cựu thí sinh IMO và giảng viên toán học.
Google DeepMind – Vượt chuẩn, lập kỷ lục
Chỉ vài ngày sau, ngày 22/7, Google DeepMind công bố mô hình Gemini (phiên bản Alpha Geometry) đã đạt 35/42 điểm trong đề thi IMO 2023. Hệ thống giải chính xác 5/6 bài toán, trở thành mô hình AI có điểm số cao nhất từng đạt được trong lịch sử thi thử IMO.
Điều đáng chú ý là Gemini được chấm điểm bởi chính các giám khảo từ Ban tổ chức IMO, đảm bảo tính minh bạch và độ tin cậy cao. Bên cạnh đó, toàn bộ lời giải và quá trình suy luận của AI cũng được Google công khai, phục vụ cho mục đích đánh giá học thuật và nghiên cứu.
AI đang thu hẹp khoảng cách với con người
Cả hai mô hình đều thực hiện bài thi theo điều kiện nghiêm ngặt: thời gian giới hạn 4,5 tiếng mỗi buổi, không sử dụng phần mềm hỗ trợ, không truy cập internet, và phải trình bày lời giải một cách logic, chặt chẽ.
Thành tích này cho thấy AI không chỉ giỏi tính toán mà còn bắt đầu phát triển năng lực “tư duy biểu tượng” – nền tảng cốt lõi của toán học và khoa học. Khả năng giải quyết các bài toán hình học phức tạp, hệ phương trình phi tuyến và các bài chứng minh trừu tượng là minh chứng rõ rệt cho sự tiến bộ vượt bậc của trí tuệ nhân tạo hiện đại.
Khác biệt về cách tiếp cận và minh bạch dữ liệu
Tuy cùng đạt chuẩn huy chương vàng, cách mà OpenAI và Google công bố kết quả lại có sự khác biệt đáng kể. OpenAI sử dụng hội đồng giám khảo độc lập để chấm điểm, nhưng không công bố chi tiết tên mô hình cũng như lời giải cụ thể. Trong khi đó, Google phối hợp trực tiếp với Ban tổ chức IMO, công khai toàn bộ lời giải và quy trình thử nghiệm.
Sự khác biệt này đã gây ra nhiều tranh luận trong cộng đồng công nghệ về tính minh bạch, độ tin cậy và thứ tự công bố. Dù vậy, giới chuyên môn vẫn đánh giá cao cả hai nỗ lực, bởi kết quả đều cho thấy AI đã thực sự bước vào “lãnh địa” mà trước đây chỉ con người nắm giữ.
AI chưa thể thay thế, nhưng đã sẵn sàng đồng hành
Dù đạt kết quả ấn tượng, cả hai hệ thống AI vẫn chưa thể giải trọn vẹn đề thi IMO (điểm tối đa là 42). Một số bài toán yêu cầu phát kiến đột phá và khả năng sáng tạo vẫn là rào cản đối với các mô hình hiện tại.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định rằng AI hoàn toàn có thể trở thành cộng sự đắc lực cho các nhà toán học, nhà khoa học và nhà nghiên cứu trong tương lai gần. Không còn là cỗ máy chỉ biết học thuộc và tính toán, AI đang từng bước chứng minh khả năng suy nghĩ – một yếu tố từng được xem là độc quyền của con người.
