AI đang dần trở thành công cụ quen thuộc trong công việc và đời sống, song một thực tế gây chú ý là phụ nữ vẫn ít ứng dụng công nghệ này hơn nam giới. Nguyên nhân không nằm ở sự thiếu hiểu biết mà chủ yếu xuất phát từ lo ngại về đạo đức, uy tín nghề nghiệp và cách xã hội nhìn nhận việc ứng dụng AI.
Theo nghiên cứu của PGS. Rembrand Koning (Trường Kinh doanh Harvard) và cộng sự, dù lợi ích từ AI mang lại cho cả hai giới là tương đương nhưng phụ nữ có xu hướng ít sử dụng AI hơn nam giới. Theo phân tích dữ liệu từ 200 triệu người dùng ChatGPT (11/2022 – 5/2024) cho thấy phụ nữ chỉ chiếm 42%, trong khi tỷ lệ này ở Perplexity là 42,4% và ở Claude chỉ còn 31,2%. Trên phạm vi rộng hơn, dữ liệu từ 3.821 công cụ và ứng dụng AI tạo sinh (8/2022 – 7/2025) cho thấy phụ nữ chỉ chiếm 34,3% người dùng.
Không chỉ ở các nền tảng phổ biến, phân tích từ 18 nghiên cứu độc lập trên 143.000 người dùng toàn cầu cũng chỉ ra: phụ nữ ít sử dụng AI tạo sinh hơn nam giới khoảng 20%, bất kể ở các quốc gia thu nhập cao như Mỹ, Nhật Bản hay các nền kinh tế mới nổi như Ấn Độ, Brazil, Kenya. Deloitte (2023) cũng ghi nhận, số phụ nữ Mỹ dùng AI tạo sinh chỉ bằng một nửa so với nam giới và khoảng cách này ngày càng thu hẹp trong năm 2024.
Một khảo sát khác của Đại học Chicago và Cục Thống kê Đan Mạch (2024) trên 18.000 lao động từ 11 ngành nghề cho thấy: ngay cả trong cùng một lĩnh vực, phụ nữ cũng ít sử dụng ChatGPT cho công việc hơn nam giới lên tới 16%.
Vì sao phụ nữ ngại dùng AI?
Dựa trên các nghiên cứu chỉ ra, rào cản lớn nhất đến từ yếu tố tâm lý và xã hội. Nhiều phụ nữ lo ngại việc sử dụng AI có thể khiến họ bị đánh giá là thiếu trung thực, gian lận hoặc thiếu năng lực nên phụ thuộc vào công nghệ. Một số khác quan tâm đến chi phí tiềm ẩn, rủi ro bảo mật dữ liệu hay “điểm mù” đạo đức mà AI có thể mang lại.
Theo Forbes, phụ nữ thường chỉ thoải mái ứng dụng AI vào những công việc lặp lại như viết, biên tập hay chuẩn hóa quy trình, thay vì sử dụng như một công cụ chiến lược để đưa ra quyết định. Trái lại, các nữ doanh nhân, nhà sáng lập startup lại thể hiện sự cẩn trọng có tính đổi mới: họ thường đặt ra câu hỏi “AI có giúp củng cố niềm tin khách hàng không?” hay “có ảnh hưởng đến quyền riêng tư dữ liệu không?” trước khi đưa công nghệ này vào vận hành.
PGS. Alisa Sydow (Trường Kinh doanh ESCP) nhận định: “Những ‘điểm mù’ đạo đức, rủi ro xã hội và khả năng ảnh hưởng đến uy tín đôi khi được họ quan tâm nhiều hơn nam giới. Các nhà sáng lập nữ giỏi xem xét nhiều yếu tố và so sánh chúng với nhau thay vì chỉ tập trung vào việc đưa sản phẩm ra thị trường nhanh nhất”.
Hệ quả: Khoảng cách cơ hội và thu nhập
Các chuyên gia cảnh báo, sự dè dặt này có thể khiến phụ nữ cũng như các doanh nghiệp nếu nhân sự nữ bỏ lỡ những lợi ích to lớn mà AI mang lại. PGS. Anders Humlum (Đại học Chicago) cho biết: “Các công cụ như ChatGPT đã chứng minh khả năng tăng đáng kể năng suất. Nếu phụ nữ ít sử dụng, họ sẽ bỏ lỡ lợi thế trong phát triển kỹ năng và cơ hội nghề nghiệp, từ đó kéo giãn thêm khoảng cách giới tính về thu nhập và thăng tiến”.
Giải pháp: Đào tạo và bình thường hóa AI trong công việc
Để thu hẹp khoảng cách giới tính trong việc ứng dụng AI, các chuyên gia cho rằng doanh nghiệp cần chủ động xây dựng môi trường khuyến khích và hỗ trợ phụ nữ tiếp cận công nghệ. Một hướng đi quan trọng là tổ chức các chương trình đào tạo toàn diện, kết hợp giữa hội thảo, khóa học trực tuyến và tư vấn cá nhân, nhằm giúp nhân viên ở mọi cấp độ tự tin sử dụng AI trong công việc. Song song đó, việc đưa ra những ví dụ thực tế và minh họa cụ thể về cách AI có thể hỗ trợ từng tác vụ hàng ngày sẽ giúp nhân viên nhận thấy giá trị thiết thực của công nghệ, thay vì coi đây là một công cụ xa lạ. Bên cạnh đào tạo, các doanh nghiệp cũng cần “bình thường hóa” việc dùng AI bằng cách thiết lập hướng dẫn rõ ràng, chia sẻ các câu chuyện thành công và nêu bật tấm gương những nữ nhân viên ứng dụng AI hiệu quả. Cách tiếp cận này không chỉ gia tăng sự tự tin, khuyến khích phụ nữ vượt qua rào cản tâm lý mà còn tạo điều kiện để cả hai giới cùng đồng hành trong hành trình chuyển đổi số, đảm bảo công nghệ phát triển theo hướng công bằng và trung lập hơn.
PGS. Koning nhấn mạnh: “Việc cả hai giới cùng sử dụng AI tạo sinh rất quan trọng, giúp AI học hỏi từ tất cả và phát triển theo hướng trung lập. Nếu nam giới là người dùng chính, AI tạo sinh sẽ làm trầm trọng thêm những định kiến hoặc khuôn mẫu giới tính”.
